کمبود ۱۰ درصدی پزشکان در طرح "پزشک خانواده و نظام ارجاع" دانشگاه علوم پزشکی مشهد| اعتبار ناکافی، مانع اصلی گسترش طرح در شهرهای پرجمعیت

به گزارش شهرآرانیوز، حسن عبدالله‌زاده در نشست خبری «پزشک خانواده و نظام ارجاع» که امروز (۸ مهر ۱۴۰۴) در مشهد برگزار شد، در جمع خبرنگاران با اشاره به اجرای طرح مذکور در شهرهای با جمعیت زیر ۲۰ هزار نفر و روستاهای اطراف آن، گفت: در حال حاضر، دانشگاه علوم پزشکی مشهد و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با چهار اولویت جوانی جمعیت، پزشک خانواده، سواد سلامت و مؤلفه‌های سلامت، به ارائه خدمت می‌پردازند.

وی ادامه داد: طرح پزشک خانواده روستایی چند سالی است که آغاز شده و اجرا می‌شود، اما همچنان کامل نیست. اولویت امسال دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تقویت طرح پزشک خانواده در شهرهای با جمعیت زیر ۲۰ هزار نفر و روستاها است. بر همین اساس، تعداد یک میلیون و ۴۵۰ هزار نفر تحت پوشش این طرح در جغرافیای مرتبط با دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند.

عبدالله‌زاده درباره پوشش‌های بیمه‌ای نیز خاطرنشان کرد: جمعیت مذکور عمدتاً تحت پوشش بیمه سلامت و بیمه روستایی قرار دارند که در قالب ۱۹۰ مرکز جامع سلامت و خانه بهداشت، این خدمات را دریافت می‌کنند.

مدیر توسعه شبکه و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: ۳۴ شهر با جمعیت زیر ۲۰ هزار نفر، تحت پوشش طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع قرار گرفتند که از این تعداد شهر، یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر تحت پوشش بیمه و مابقی بر اساس اعتبارات وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی تحت درمان قرار می‌گیرند.

۱۵ تخصص اصلی درمان در طرح نظام ارجاع فعال‌اند

کارشناس مسئول طرح نظام ارجاع معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز با اشاره به اهمیت و عملکرد طرح نظام ارجاع گفت: طرح نظام ارجاع اگر به شکل کامل اجرا شود، مزیت‌هایی به دنبال دارد؛ ازجمله اینکه فرایند ارجاع از پزشک عمومی به سایر اماکن درمانی یا همکاران کادر درمان را تسهیل می‌بخشد، بیمار را با کاهش هزینه و کاهش زمان مواجه می‌کند و با نوبت‌دهی ازقبل و ارائه خدمات درمانی، از سرگردانی در مراکز درمانی بزرگ پرهیز می‌شود.

معصومه فدایی ادامه داد: نظام ارجاع، طرحی است که تمام معاونت‌های درمانی را در دانشگاه علوم پزشکی در بر می‌گیرد و هم‌اینک در سه سطح انجام می‌شود؛ در سطح نخست، بیمار به مراکز بهداشت، خانه‌های بهداشت یا مراکز جامعه سلامت، ارجاع می‌شود. پس از ویزیت توسط پزشک، در سطح۲ خدمات‌رسانی، اطلاعات بیمار به مراکز درمانی ارجاع می‌شود که در حال حاضر، ۲۹ مرکز درمانی بر اساس طرح نظام ارجاع به بیماران خدمات‌رسانی می‌کنند.

وی ادامه داد: در حال حاضر، ۱۳ مرکز درمانگاهی بیمارستانی در مشهد، ۳ کلینیک ویژه بیمارستانی و ۱۳ بیمارستان در شهرستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، شامل طرح نظام ارجاع می‌شوند.

فدایی همچنین خاطرنشان کرد: در نظام ارجاع، نقشه توزیع درمان براساس رشته‌های تخصصی را داریم که بر این اساس، ابتدا بیمار به نزدیک‌ترین مرکز درمانگاهی مراجعه می‌کند. اگر تخصص موردنیاز بیمار در آن مرکز وجود نداشته باشد، سطح۲ نظام ارجاع فعال شده و مرکزی با فاصله بیشتر در اختیار بیمار قرار می‌گیرد و در صورت نبود پزشک در آن مرکز، سطح۳ که مراکز دورتر یا مراکزی همچون مشهد را شامل می‌شود، به بیمار معرفی می‌گردد.

کارشناس مسئول نظام ارجاع معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد به تخصص‌های مدنظر در این نقشه اشاره و گفت: تخصص‌های داخلی، اطفال، زنان، جراحی عمومی، قلب، ارتوپدی، کلیه و مجاری ادراری، چشم، گوش، حلق و بینی، پوست، روان‌پزشکی، داخلی، اعصاب، جراحی اعصاب، بیماری‌های عفونی و طب فیزیکی، مواردی هستند که در قالب نظام ارجاع به آن‌ها توجه می‌شود.

کمبود ۱۰ درصدی پزشک در مناطق محروم

در ادامه این نشست خبری، عبدالله‌زاده در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره تعداد پزشکان موردنیاز در طرح پزشک خانواده، گفت: در حال حاضر، با کمبود پزشک در مناطق محروم مواجه هستیم؛ به طوری که از تعداد ۳۵۶ پزشک موردنیاز در طرح پزشک خانواده در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و مناطق روستایی، تنها ۳۱۶ پزشک فعال هستند و ۴۰ پزشک برای این طرح کم داریم که معادل ۱۰ درصد کمبود نیروی انسانی است.

وی همچنین خاطرنشان کرد: عمده پزشکان در طرح پزشک خانواده، پزشکان طرحی هستند که در روستاها فعالیت می‌کنند و بنا بر آنچه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قول داده است، ترمیم حقوق این پزشکان در سال جاری انجام خواهد شد.

۳۵ خانه بهداشت هنوز اینترنت ندارند

او به مشکلات زیرساختی در بحث نظام ارجاع مبتنی بر اطلاعات اینترنتی اشاره و عنوان کرد: از مجموع ۷۳۵ خانه بهداشت که در محدوده دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعال هستند، ۳۵ خانه بهداشت، اینترنت ندارند و از طریق سایر خانه‌های بهداشت، اطلاعات بیماران را به مرکز ارسال می‌کنند.

عبدالله‌زاده در ارتباط با بیمه تکمیلی نیز گفت: در نظام ارجاع، بیمه تکمیلی نقشی ندارد و بیمار بدون پرداخت هزینه یا با حداقل ۱۵ و حداکثر ۳۰ درصد قیمت ویزیت، به پزشک مراجعه می‌کند.

وی همچنین خاطرنشان کرد: هر دانشگاهی در کشور، شهرستانی را به عنوان طرح عملیاتی خود در پزشک خانواده و نظام ارجاع مشخص کرده که دانشگاه علوم پزشکی مشهد، شهرها و روستاهای اطراف فریمان را برای این طرح انتخاب کرده است.

اعتبار ناکافی؛ دلیل توقف پزشک خانواده شهری

وی در باب چرایی اجرایی‌نشدن کامل طرح پزشک خانواده نیز تصریح کرد: مشکل اصلی ما در اجرانشدن کامل طرح پزشک خانواده، اعتبارات است؛ مشکلی که سبب شد طرح پزشک خانواده شهری متوقف شود و در حال حاضر نیز مشکلاتی را در ارائه خدمات در طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع شهرهای کوچک یا روستاها داشته باشیم. البته گفتنی است از ابتدای مهرماه سال جاری، اعتبارات با تفاهم‌نامه میان بیمه سلامت و دانشگاه علوم پزشکی قدری بهبود یافته است.

گفتنی است نظام ارجاع یا طرح پزشک خانواده در سال ۸۴ در روستا‌های سراسر کشور و شهر‌های زیر ۲۰ هزار نفر به اجرا درآمد و با مورد استقبال قرار گرفتن این طرح نزد دولت، پنج سال بعد در ۲۳ بهمن سال ۱۳۸۹ طرح پزشک خانواده به‌صورت آزمایشی برای شهر‌هایی با جمعیتی کمتر از ۵۰ هزار نفر در چهار استان خوزستان، سیستان‌و‌بلوچستان و چهارمحال‌و‌بختیاری و کردستان اجرا شد و طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، قرار بود تا پایان برنامه پنجم توسعه یعنی تا آخر سال ۱۳۹۴ طرح پزشک خانواده در سراسر کشور اجرایی شود، اما از سال ۱۳۹۴ به بعد با عدم پشتیبانی مالی و عدم تخصیص اعتبارات لازم به این طرح، عملاً شاهد شکست این طرح بودیم.

ابتدای سال جاری، محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در مصاحبه‌ای از شروع تدریجی طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع خبر داده و درخصوص موفقیت این طرح و تخصیص اعتبار برای اجرایی‌شدن آن گفته است: «در مجموع برای امسال، اعتباری نزدیک به ۴۵ همت روی کاغذ در نظر گرفته شده، اما مشخصاً آنچه تأمین و محقق می‌شود، مهم است. از همین ماه برنامه آغاز خواهد شد.» خبری که سبب شد تا مجدد مسئله طرح پزشک خانواده بر سر زبان‌ها بیفتد. طرح پزشک خانواده از طرح‌هایی است که فرازونشیب زیادی از بدو تدوین تا اجرا به خود دیده و با اینکه در سه برنامه توسعه به آن اشاره و تأکید شده، اما درعمل کاری پیش نبرده است.